Rapportage rechtmatigheid
Op grond van de Gemeentewet zijn alle overschrijdingen op de lasten ten opzichte van de begroting (na wijziging) onrechtmatig. In de Kadernota rechtmatigheid van de commissie BBV staan de uitgangspunten voor de begrotingsrechtsmatigheid. De gemeenteraad heeft op 19 november 2019 het controleprotocol 2019 vastgesteld. Hiermee zijn de reikwijdte, het normenkader en de rapportage-aspecten rondom de controle van de jaarrekening voor de accountant bepaald.
Voor nadere informatie wordt verwezen naar het Controleprotocol 2019.
Goedkeuringstolerantie
De goedkeuringstolerantie is de norm voor de oordeelsvorming en de strekking van de af te geven controleverklaring. Wanneer de geconstateerde onzekerheden en/of fouten binnen het vastgestelde bedrag blijven (gebaseerd op een percentage van het totaal van de lasten) is het oordeel van de accountant dat de jaarrekening en bijbehorende balansmutaties getrouw en rechtmatig tot stand zijn gekomen.
Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) bepaalt dat de goedkeuringstolerantie ten aanzien van fouten in de jaarrekening 1% van de totale lasten van de gemeente bedraagt. Ten aanzien van onzekerheden in de controle bedraagt de goedkeuringstolerantie 3% van de totale lasten.
Het totaal van de lasten van de jaarrekening 2019 van de gemeente bedraagt € 98,7 miljoen. Op basis hiervan betekenen bovengenoemde percentages dat een totaalbedrag aan fouten in de jaarrekening tot € 987.000 en een totaal aan onzekerheden tot (afgerond) € 3,0 mln. de goedkeurende strekking van de controleverklaring niet zullen beïnvloeden.
Rapportagetolerantie
In het controleprotocol is de rapportagetolerantie bepaald op een vast bedrag van € 50.000. Dit houdt in dat fouten en onzekerheden gelijk aan of boven € 50.000 worden opgenomen in het rapport van bevindingen van de accountant.
Beoordeling begrotings(on)rechtmatigheid
Begrotingsafwijkingen en -overschrijdingen moeten door de gemeenteraad worden geautoriseerd. In de regel worden begrotingswijzigingen vooraf door het college aan de raad voorgelegd ter autorisatie. Hiermee wordt toestemming gevraagd voor het te realiseren beleid en voor de besteding van het benodigde bedrag. Begrotingswijzigingen moeten volgend de Gemeentewet tijdens het jaar zelf aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Slechts indien de omstandigheden een autorisatie vooraf niet mogelijk maken moet achteraf een begrotingswijziging worden voorgelegd. Indien de raad hiermee instemt wordt de besteding alsnog geautoriseerd en is deze rechtmatig.
Voor het toetsen van de begrotingsrechtmatigheid kunnen zeven verschillende begrotingsoverschrijdingen worden onderscheiden. In onderstaand overzicht wordt aangegeven wat de consequentie van een overschrijding is voor het accountantsoordeel.
Onrechtmatig, maar telt niet mee voor het oordeel | Onrechtmatig en telt mee voor het oordeel | ||
|---|---|---|---|
A. | Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten die niet passen binnen het bestaande beleid en waarvoor men tegen beter weten in geen voorstel tot begrotingsaanpassing heeft ingediend. Bijvoorbeeld de doelgroep c.q. de activiteiten zijn in de praktijk aantoonbaar ruimer geïnterpreteerd dan in regelgeving was gedefinieerd. | X | |
B. | Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn gesignaleerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotingsaanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met de raad. | X | |
C. | Kostenoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet. | X | |
D. | Kostenoverschrijdingen bij open einde (subsidie) regelingen. Vaak blijkt vanwege dit open karakter in het kader van het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding. | X | |
E. | Kostenoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn. Over de aanwending van deze extra inkomsten heeft de raad nog geen besluit genomen. | X | |
F. | Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt. Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidsgevolgen voor dat verantwoordingsjaar. Wel zal de gemeente er voor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende jaar | ||
1. Geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar | X | ||
2. Geconstateerd na verantwoordingsjaar | X | ||
G. | Kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijving- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in volgende jaren. | ||
1. Jaar van investeren. | X | ||
2. Afschrijving- en financieringslasten in latere jaren. | X |
In onderstaande tabel zijn de lastenoverschrijdingen per programma opgenomen met vermelding van de categorie waarin de overschrijdingen zijn in te delen.
Bedragen x € 1.000 | ||||||
Lasten | Lasten | Afwijking | Over- | Categorie | Bedrag | |
begroot | werkelijk | schrijding | in oordeel | |||
Bestuur en dienstverlening | 3.955 | 4.040 | 85 | Ja | D | 0 |
Veiligheid en handhaving | 3.115 | 3.084 | -31 | Nee | ||
Verkeer, vervoer en waterstaat | 5.977 | 5.988 | 11 | Ja | n.v.t. | 0 |
Economie en citymarketing | 6.218 | 2.816 | -3.402 | Nee | ||
Onderwijs | 4.560 | 4.165 | -395 | Nee | ||
Sport, cultuur, recreatie en groen | 9.047 | 8.302 | -745 | Nee | ||
Sociaal domein | 42.584 | 42.720 | 136 | Ja | D | 0 |
Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid | 8.725 | 9.130 | 405 | Ja | C/D | 0 |
Ruimtelijke ordening, bouwen en wonen | 3.730 | 4.450 | 720 | Ja | C | 0 |
Overhead | 11.531 | 11.577 | 46 | Ja | n.v.t. | 0 |
Algemene dekkingsmiddelen | 281 | 443 | 162 | Ja | D | 0 |
Totaal lasten | 99.723 | 96.715 | -3.008 | 0 | ||
Algemeen
Indien de overschrijding van de lasten van het programma het bedrag van € 50.000 niet overschrijden, dan is er geen sprake van een financiële onrechtmatigheid die meetelt in het oordeel. De overschrijdingen mogen, conform de budgethoudersregeling, door het college achteraf aan de gemeenteraad worden gemeld. De maximale onrechtmatigheid per programma is de overschrijding van het programma.
Toelichtingen per programma
Programma 0 Bestuur en dienstverlening
Bestuur (overschrijding € 147.000, categorie D, telt niet mee in oordeel)
De overschrijding op de activiteit wordt grotendeels veroorzaakt door de niet geraamde storting ten behoeve van een wachtgeldverplichting die aan het eind van het jaar is ontstaan. Aangezien deze gebeurtenis laat in het jaar heeft plaatsgevonden kon er geen begrotingswijziging meer worden gemaakt.
Programma 2 Verkeer, vervoer en waterstaat
De totale overschrijding van de lasten bedraagt € 11.000 (<1% begrote lasten). Er is derhalve geen sprake van een financiële onrechtmatigheid die meetelt in het oordeel over programma 2.
In de verschillentoelichting bij programma 2 worden de diverse onder- en overschrijdingen nader toegelicht.
Programma 6 Sociaal domein
Maatwerkvoorzieningen Wmo/Maatwerkdienstverlening 18+ (overschrijding € 171.000, categorie D, telt niet mee in oordeel)
Op basis van de prognose van ROGplus is de WMO-begroting met de laatste begrotingswijziging 2019 opgehoogd met € 198.000. Echter bij het verwerken van de (concept) rekeningcijfers van de ROGplus blijkt dat de uitgaven hoger zijn uitgevallen, dan verwacht. Op dit taakveld leidt dit tot een tekort van € 319.000. Daar staat tegenover dat op het taakveld Maatwerkvoorziening 18+ (WMO) juist sprake is van een voordeel van € 148.000. Per saldo leidt de (concept) jaarrekening 2019 van de ROGplus, ten opzichte van de begroting, tot een nadeel van € 61.000.
De uitvoeringskosten voor Wmo van de ROGplus worden over twee taakvelden in onze begroting verdeeld, namelijk op het taakveld Maatwerkvoorziening (Wmo) en op het taakveld Maatwerkdienstverlening 18+. Met de verwerking van de (concept) jaarrekeningcijfers 2019 van de ROGplus blijkt dat op het taakveld Maatwerkvoorziening (Wmo) sprake is van een tekort (€ 319.000 N), maar dat dit tekort gedeeltelijk wordt opgevangen door het taakveld Maatwerkdienstverlening 18+. Per saldo is er een nadeel ten opzichte van de begroting van € 171.000. Hiervoor wordt de reserve Wmo en Jeugd ingezet die als doel heeft om de fluctuaties in de exploitatie te egaliseren.
Maatwerkdienstverlening 18- (overschrijding € 343.000, categorie D, telt niet mee in oordeel)
De uitgaven lokale jeugdhulp zijn in 2019 verder gestegen. Met name op het deelbudget Jeugd met een beperking is het aantal jeugdigen gestegen. Er zijn meerdere oorzaken hiervoor; door de lange wachtlijsten bij de regionale SGGZ en daghulp of door het bereiken van zorgplafonds komen er kinderen in de lokale zorg terecht; ook komen kinderen in de lokale jeugdhulp omdat de wet passend onderwijs niet biedt wat er geboden zou moeten. De uitval vanuit het onderwijs komt gedeeltelijk in de jeugdhulp. Op basis van de informatieverstrekking van de verbinden partij kon de overschrijding niet eerder gemeld worden.
Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid
Afval (overschrijding € 299.000, categorie C/D, telt niet mee in oordeel)
De hogere lasten voor afval worden voor € 120.000 gecompenseerd door hogere baten. Per saldo resteert een overschrijding van de afvalkosten van € 180.000.
De voorziening debiteuren moet van voldoende omvang zijn om de oninbare aanslagen en vorderingen te kunnen opvangen. In de afgelopen jaren is er een beroep gedaan op deze voorziening, waardoor deze niet hoog genoeg meer is om toekomstige nadelen op te vangen. De stortingen wordt vanuit de exploitaties riolering, afval en ozb gedaan. Het aandeel van de riolering en afval bedraagt € 88.000.
Tot slot is een belangrijke oorzaak van de overschrijding op programma 7 het besluit van het kabinet om de afvalstoffenbelasting (voor het storten of verbranden van afvalstoffen) fors te verhogen. In de eerste bestuursrapportage is reeds geanticipeerd op de extra kosten door een verhoging van het budget aan te vragen. Nadat alle facturen 2019 zijn verwerkt is echter gebleken dat de aangevraagde budgetverhoging niet voldoende is geweest (categorie C). Vanwege het open einde-karakter van de aangeboden afvalstromen was dit niet eerder te voorzien.
Begraafplaats (overschrijding € 184.000, categorie C, telt niet mee in oordeel)
De hogere lasten worden gecompenseerd door hogere baten.
Programma 8 Ruimtelijke ordening, bouwen en wonen
Grondexploitaties (overschrijding € 683.000, categorie C, telt niet mee in het oordeel)
De overschrijding op de lastenkant van taakveld 8.2 (grondexploitatie niet-bedrijven) wordt veroorzaakt door de vergoeding van de historische kosten door de gemeente aan projectontwikkelaar Leyten (€ 504.000, excl. btw). Deze vergoeding is in de begroting van de betreffende grondexploitatie als negatieve opbrengst geraamd. Het nadeel in de lasten wordt hierdoor gecompenseerd door een voordeel in de baten. Er is derhalve geen sprake van een financiële onrechtmatigheid, die meetelt in het oordeel.
Wonen (overschrijding € 114.000, categorie C, telt niet mee in oordeel)
De hogere lasten op het taakveld wonen worden ruimschoots gecompenseerd door de hogere bouwleges.
Overhead
De totale overschrijding van de lasten bedraagt € 46.000 (<1% begrote lasten). Er is derhalve geen sprake van een financiële onrechtmatigheid, die meetelt in het oordeel.
In de verschillentoelichting bij het overzicht overhead worden de diverse onder- en overschrijdingen nader toegelicht.
Algemene dekkingsmiddelen
OZB, voorziening dubieuze debiteuren (overschrijding € 66.000, categorie F2, telt niet mee in oordeel)
De voorziening debiteuren moet van voldoende omvang zijn om de oninbare aanslagen en vorderingen te kunnen opvangen. In de afgelopen jaren is er een beroep gedaan op deze voorziening, waardoor deze niet hoog genoeg meer is om toekomstige nadelen op te vangen. De stortingen wordt vanuit de exploitaties riolering, afval en ozb gedaan. Het aandeel van Heffing en invordering OZB bedraagt € 72.000.
Treasury (overschrijding € 35.000, categorie F2, telt niet mee in oordeel)
Nacalculatie van de aan de grondexploitaties door te berekenen rente leidt tot een nadeel in de lasten van € 35.000. Aangezien de nacalculatie pas na afloop van het verslagjaar kan worden uitgevoerd is hier geen sprake van een onrechtmatigheid die meetelt in het oordeel (categorie D).
Investeringen
De volgende, in het verslagjaar afgeronde investeringen, hebben geleid tot een overschrijding groter dan € 50.000 van de raming. De overschrijdingen worden aangemerkt als financieel onrechtmatig.
Het betreft de volgende investeringen:
Bedragen x € 1.000 | |||
Budget | Realisatie | Overschrijding | |
Buitenruimte ivm ombouw Hoekse Lijn | 765 | 820 | -55 |
765 | 820 | -55 | |
Buitenruimte Hoekse Lijn
De herinrichting van de buitenruimte bij de stations van de Hoekse Lijn is overschreden. Er zijn extra kosten gemaakt voor het bouwrijpmaken en voor boscompensatie. Daarnaast waren er meer VAT-kosten vanwege de vertraging en kosten voor de verplichte accountantscontrole.
Beoordeling rechtmatigheid
Elke overschrijding van de begroting is in principe onrechtmatig. Echter, niet elke overschrijding telt mee in het oordeel van de accountant over de rechtmatigheid. Geconcludeerd kan worden dat volgens bovenstaande tabel sprake is van onrechtmatigheid van € 55.000 (€ 0 exploitatie en € 55.000 investeringen), die meetelt in het oordeel van de accountant.